بذر يكي از نهاده هاي بسيار مهمي است كه نقش بسیار مهمی در افزايش محصول دارد و درصورت رعايت اصول ناظر بر توليد بذر مي تواند افزايش محصول چشم‌گیری به همراه داشته باشد. اولین و اساسی ترین مرحله در رسیدن به نتیجه ی مطلوب در یک دوره کشت می باشد. کشاورز باید با توجه به شرایط محیطی و مزرعه بذری را برگزیند که بهترین عملکرد را برای وی به همراه داشته باشد. اینکه انتخاب بذر مناسب با افزایش عملکرد گیاه رابطه ای مستقیم دارد امری بدیهی می باشد. دراين مقاله سعي شده است تا مشخصات بذر خوب و با کیفیت معرفي گردد.


بذر چیست؟ بذر به بخشی از گیاه گفته می‌شود که می‌تواند به تکثیر و تولید مثل آن گیاه منجر شود. تولیدمثل از طریق اندام های جنسی و غیرجنسی گیاهان صورت می گیرد. هزینه ای که کشاورز طی مراحل کاشت، داشت و برداشت اعم از هزینه کارگر، کود، آب و سم می پردازد شاید به صد برابر قیمت بذر برسد، از طرفی چناچه به هر کدام از این عوامل یاد شده توجه کمتری شود تولید محصول به همان اندازه کم توجهی پایین می آید اما عدم دقت در تهیه و خرید بذر شاید به نابودی کل محصول تمام شود و خسارت جبران ناپذیری به کشاورز وارد کند. اگر بهترین زمین برای کاشت در نظر گرفته شود و بیشترین مراقبت در داشت و برداشت انجام شود اما از بذر با کیفیت بالا استفاده نگردد تولید با شکست رو به رو می شود. مکانیزه شدن کاشت و برداشت محصول با ماشین های برداشت و مسئله مبارزه با آفات و امراض و کم آبی، بنگاه های تولید بذر را برآن داشته است تا بذر های خود را متناسب با خواسته های تکنولوژی جدید بذرهای با مشخصات پا کوتاه، پا بلند، کم محصول پر کیفیت، پر محصول کم کیفیت، مقاوم به امراض و آفات، رنگ ها و مزه های متفاوت تولید کنند و به همین علت بذرهای خوب کمی گران هستند که البته افزایش عملکرد و بالا بودن کیفیت محصول هزینه را جبران می کند.


شناخت اولیه ارزش بذر از وزن هزار دانه، بو و رنگ در مجموعه بذر مشخص می شود. همچنین بذر باید کاملا رسیده و مواد غذایی لازم را برای جنین همراه داشته باشد. از جمله پارامترهای کیفیت بذر، قوه نامیه بذر است که عبارت است از درصد بذرهایی که جوانه زده و سبز می شود. قدرت نامیه و سرعت جوانه زنی بذر را می توان با شمارش درصد بذر های سبز شده در یک مدت زمان معین مثلا 5 تا 10 روز تعیین کرد. تعیین قوه نامیه بسیارساده است و با وسایلی مثل پارچه مرطوب، کاغذ خشک کن و غیره تعداد معینی مثلا 10 یا 100 عدد بذر را در دمای اتاق سبز می کنند و درصد آن را تعیین می نمایند. انتخاب بذر مناسب دارای قواعد ثابتی می باشد. از مهم ترین قواعد می توان به کسب تمام اطلاعات در رابطه با بذر مورد نظراشاره کرد. از اینترنت، مشاوره با یک کارشناس کشاورزی و پرس و جو از افرادی که قبلا این رقم را کشت کرده اند، می توان کمک گرفت. از دیگر قواعد کارآمد در این زمینه مقایسه بذر با رقم کشت شده قبلی می باشد. برای این کار کشاورز باید ویژگی های دو بذر را با یک دیگر مقایسه کند. سپس با در نظر گرفتن نقاط مثبت و منفی هر کدام انتخاب بذر مورد نیازصورت می گیرد. کیفیت بذر یکی از مهترین مشکل کشاورزان به هنگام خرید بذر می باشد. کشاورزان برای جلوگیری از شکست در تولید محصول باید در خرید بذر با کیفیت دقت لازم را به کار گیرند. همه عوامل در عملیات کاشت از جمله آب و خاک مناسب، کود و سم و باید کامل باشند. اما با وجود همه ی موارد گفته شده عدم استفاده از بذر با کیفیت موجب نابودی کل محصول می شود. کیفیت بذر مورد استفاده به عوامل زیادی وابسته می باشد: • بذر با کیفیت باید بدون هرگونه مواد خارجی مانند کاه، خاک، شن، صمغ و شیره ی میوه باشد.در کل بذر باید پاک و تمیزو عاری از بذر علف های هرز باشد. • دارای میزان مناسبی رطوبت باشد. • پوسته ی بذر باید مقاوم و سالم باشد. • بذر باید دارای خلوص ژنتیکی باشد و با انواع نامرغوب دیگر تلقیح داده نشده باشد. • بهتر است از نوع هیبرید بذر استفاده شود. • بذر باید آلوده به بیماری ها و آفات نباشد. • هر چه سن بذر کمتر باشد قوه نامیه (میزان سبز شدن) بذر بیشتر ودرنتیجه باردهی نیز بیشتر خواهد بود. • اندازه بذر با کیفیت درشت بوده، دارای دانه های سالم ، یک دست و یک اندازه می باشد.

بذر های هیبرید و بذرهای اصلاح شده: بذرهای هیبرید به بذوری گفته می شود که در برابر خشکی، آفات و سازگاری با شرایط محیطی مقاومت بیشتری دارند. بذرهای هیبرید بذرهای اصلاح شده ای هستند که دارای ویژگی های مطلوب ژنتیکی بیشتری نسبت به بذرهای استاندارد می باشند. گیاهانی که از بذرهای هیبرید به وجود می آیند دارای برتری و ویژگی های خاصی نسبت به والدین خود هستند. بذر های هیبریدی اغلب در مزارع و گلخانه ها بدون نیاز به تکنولوژی و ابزار خاصی تولید می شوند. بذرگیری دوباره از بذر های هیبرید باعث تفرقه ی ژنتیکی می شود. این بذرها توانایی تولید همانند بذر هیبرید ابتدایی یا والد خود را ندارند. در نتیجه کشاورزان هر ساله باید بذر هیبرید جدید تهیه نمایند. در این راستا شرکت ایران بذر تمام تلاش خود را جهت تامین بذور هیبرید و استاندارد صیفی‌جات برای همکاران و کشاورزان عزیز انجام داده تا کشاورزان عزیز بتوانند با بهره مندی از بهترین بذور داخلی و خارجی عملکرد مناسبی در تولیدات خود داشته باشند.