گیاه شناسی:
ذرت (Zea mays L). متعلق به خانواده بزرگ غلات (Poaceae) زير خانوادهPanicoideae ، تيره Andropogineae ، جنس Zea و گونه Mays مي باشد. ذرت گياهي است يكپايه كه در آن آرايـش گـل آذيـن نر بصورت خوشهاي در قسمت انتهاي ساقه قرار دارد و هر سنبلچه دو گل دارد و هر گل آذين نـر داراي سـه مي پرچم باشد. گلهاي ماده روي ساقه ذرت ظـاهر مـي شـوند. گل آذين ماده محوري قطور بنام چوب بـلال دارد. هر سنبلچه دو گل دارد كه يكي بارور و ديگري عقيم است. عمــل گــرده افــشاني طبيعــي در ذرت بوســيله بــاد صــورت ميگيرد و حدود 95 درصد گلهاي ماده بطور دگرگـشني و 5 درصد بصورت خودگشني تلقيح مي شوند. گيـاه ذرت بطـور متوسـط داراي 12 تـا 18 عـدد بـرگ است. ارقام زودرس تعداد برگ كمتر و ارقام ديررس تعـداد برگ بيشتري دارند. ساقه ذرت توپر بوده و 4-2 سانتيمتر قطر دارد. ضخامت ساقه بستگي به واريتـه و شـرايط محيطـي مزرعـه دارد . تـوپر بودن ساقه ذرت يكي از دلايـل بـا ارزش بـودن ذرت از نظـر علوفه مي باشد. ساختار سيستم ريشه ذرت متشكل از انواع مختلف ريـشه است كه در طي مراحل مختلف رشد ريشه تشكيل مـي شـود.
اکولوژی گیاه ذرت:
وجود تنوع زياد در گيـاه ذرت، از نظـر گـروه رسـيدگي (از فوق العاده زودرس تا فوق العـاده ديـررس ) امكـان رشـد آن را در محدوده وسيعي از شرايط محيطـي و اقليمـي حتـي مناطق سردسير فـرآهم آورده اسـت. سـازگاري وسـيع گيـاه ذرت و از طرفي، شرايط آب و هوائي بسيار متنوع و مناسـبي كـه در كـشور ايـران بـراي توليـد ذرت وجـود دارد، امكـان كشت ذرت را در اكثر مناطق و اقليم هـاي (گـرم، معتـدل و سرد) كشور فرآهم نموده است. حرارت: ذرت گياه مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري اسـت و در تمام مراحل رشـد، مخـصوصاً در مرحلـه گياهچـه نـسبت بـه سرما حساس است. برخلاف سـاير گياهـان خـانواده غـلات، ذرت از زمان كاشت تا برداشت، احتياج به گرمـا و حـرارت زياد خورشيد دارد. بنابراين حـرارت يكـي از عوامـل اصـلي محـدود كننـده رشـد و نمـو آن اسـت. همچنـين، در مرحلـه گرده افشاني درجه حرارت زياد و كاهش رطوبت نسبي هـوا آثار نامطلوبي برعمل گرده افشاني و لقاح خواهد داشت و در نهايت سبب كاهش عملكرد دانـه مـي گـردد. وقتـي ميـانگين درجه حرارت روزانه در طول فصل رشد بيـشتر از 20 درجـه سانتيگراد باشد ارقام زودرس به مدت80 تـا 115 روز و ارقـام متوسط رس تا ديررس به مـدت 120 تـا 140 روز بـراي رسـيدن دانه زمان نياز دارند. رطوبت: رطوبت يك عامل مهم در زراعت ذرت اسـت . ذرت در رابطه با توليد ماده خشك نسبت بـه سـاير نباتـات زراعـي بـه آب كمتري احتياج دارد. نور: از نظـر طـول روز ذرت در محـدوده بـي تفـاوت تـا روز كوتاهي قرار دارد. خاک مناسب: كاشت ذرت در خاك هائي كه داراي عمق كافي، نرم و قابل نفوذ باشند امكانپذيراست. در خـاكهـائي كـه PH آنها بين 6 تا 7 باشـند قـادر بـه رشـد بـوده و محـصول قابـل توجهي توليد مي نمايد. ذرت به رطوبت اضافي خاك بـسيار حساس بوده و به همين دليل مزارع بايـد از زهكـشي مناسـ بي برخوردار باشند.
اقلیم و الگوی کشت:
ذرت گياهي است گرما دوست و برخلاف ساير گياهـان خانواده غلات از زمان كاشت تا برداشت، احتياج بـه گرمـا و حرارت زياد خورشيد دارد. به همين دليل حرارت از عوامـل محدود كننده رشـد و نمـو آن محـسوب مـي شـود. ذرت در مناطقي كه ميـانگين درجـه حـرارت روزانـه آن كمتـر از 19 درجه هاي نمـي شـود. شـرايط آب و هـوائي بـسيار متنـوع و مناسـبي در كشور ايران براي توليد ذرت وجـود دارد و از طرفـي به دليل وجود تنوع و سازگاري وسيع گياه ذرت، مـي تـوان در اكثـر مناطق و اقلیم های (گرم، معتدل و سرد) كـشور اقـدام بـه كشت ذرت نمود.
انتخاب رقم هيبريد مناسب:
انتخاب رقم، بخش مهمي از برنامه ريزي توليد را تشكيل می دهد. ارقام هيبريد ذرت با توجه به تنوع زياد در ويژگي هـاي آنها، با هم متفاوتند اين تفاوت بـين ارقـام، بـه توليـد كننـده اجازه مي دهد كه از اين تنوع استفاده بهينه نمايد. ذرت در ايــران معمــولاً محــصول قبــل از گنــدم و كلــزا است، بنابراینبه منظور برداشت به موقع بایستی از هيبريدهايي با دوره رشـد و نمـو كوتـاه تـر اسـتفاده نمـود تـا بتوان بـا رطوبـت مناسـب، برداشـت را انجـام داد و از تـأخير كـشت محـصولات بعـدي جلـوگيري نمـود.
انتخاب بذر:
در انتخــاب بــذر بايــد دقــت كــافي گــردد تــا احتمــال پوسيدگي بذور و حمله آفات و بيمـاري هـا كـاهش يابـد. بـه منظور جلوگيري از حمله احتمالي قارچ ها، بايستي بذر ذرت قبل از كاشت، با قارچكش هاي مناسب، ضد عفـوني گـردد. درجه خلوص و قوه ناميـه بـذور هيبريـدي كـه بـراي كـشت ذرت مــورد اســتفاده قــرار مــي گيــرد بايــد بترتيــب حــداقل 98 و 90 درصد باشـد. مقـدار بـذر مـورد نيـاز بـراي كـشت ذرت دانـه اي و علوفـه اي بــه ترتيـب 25 و 30 كيلــوگرم در هكتار است.
عمق کاشت:
سرعت و يكنواختي جوانه زدن نه تنها به درجـه حـرارت خاك، بلكه به عمق كاشت نيـز بـستگي دارد. عمـق مناسـب كاشت بسته به نوع خاك بين 5-7 سانتيمتر است. در شرايط مناسب درجه حرارت و رطوبت خاك، عمق كاشـت 4-5 سانتی متر ایده آل خواهد بود. در کشت های زود بخصوص اگر خاك سرد باشد، عمق كاشـت 2.5 -4 سـانتيمتـر مناسـب است. در مواقعي كه خاك خشك است و يا زماني كه كشت بـا تأخير انجـام مـي شـود، نيـاز اسـت كـه بـذر در عمـق 6.5 -7.5 سانتيمتر كشت شود تا بذر رطوبت لازم را جذب نمايد.
مصرف كودهاي شيميايي:
ذرت از جمله محـصولات زراعـي اسـت كـه بـه عناصـر غذايي موجود در خاك سريعاً عكس العمـل نـشان مـي دهـد. سرعت رشد نسبتاً بالاي اين گياه، سبب جـذب زيـاد عناصـر غذايي و واكنش سريع آن به كمبود مواد غذايي است.
آفات و بیماری های مهم ذرت:
آفات مهم ذرت:
1)ساقه خوار اروپائي ذرت Ostrinia nubilalis 2)برگ خواران ذرت 3) كرمهاي طوقه بر Agrotis segetum 4)زنجرك هاي ذرت 5)شته هاي ذرت
بیماری های مهم ذرت:
1) بيماري سياهك معمولي ذرت Common smut 2)پوسيدگي فوزاريومي بلال 3)ويروس كوتولگي زبر ذرت
برداشت ذرت:
برداشت برای دانه:
بعـد از رسـيدن فيزيولـوژيكي ذرت (تـشكيل لايـه سـياه در محــل اتــصال دانــه بــه چــوب بــلال ) آب گيــاه قطــع مـي گـردد. سـپس زمـاني كـه رطوبـت دانـه بـه ميـزان قابـل قبــول كــاهش پيــدا كــرد (23 -20 در صــد) بطــوري كــه كشت بعد (گندم يا كلزا ) با تاخير مواجه نگـردد، دانـه ذرت بــا كمبــاين (بــا اســتفاده از هــد مخــصوص ذرت) برداشــت مـي گـردد. البتـه ايـن شـرايط مـستلزم انتخـاب تـاريخ كاشـت مناسـب و رقـم مناسـب مـي باشـد.
برداشت برای علوفه:
بهترين زمـان برداشـت ذرت علوفـه اي، قبـل از دانـه اي و زمـاني است كه دانه ذرت در اواخر مرحله شـيري و اوايـل مرحلـه خميـري است. در اين مرحله ماده خشك گيـاه حـدود 35-30 درصـد اسـت (يعني حدود 70-65 درصد آب دارد ) كـه تـاثير خـوبي بـر كيفيـت علوفه و نهايتاً كيفيت سيلو خواهد داشت.
